Вадим Грушевский - Исландские сказки / Íslensk ævintýri
Að litlum tíma liðnum fer hellirinn að skjálfa, og kemur tröllskessa mikil í hellinn. Hún mælti: „Þú ert þá komin hér, Sigríður karlsdóttir, þú skalt ekki lifa lengi, þú hefur stolið frá mér.“
Skessan tekur hana þá (великанша взяла её), snýr úr hálsliðnum (свернула ей шею; snúa – выворачивать; hálsliður – шейный позвонок; háls – шея; liður – позвонок) og hendir búknum í gjótu í hellinum (и выбросила тело в яму в пещере; henda – бросать; gjóta – яма).
Skessan tekur hana þá, snýr úr hálsliðnum og hendir búknum í gjótu í hellinum.
Víkur nú sögunni heim í garðshorn (переносится сказка опять в дом /старика со старухой/; víkja – передвигать). Karl og kerlingu fer að lengja eftir Sigríði (старик со старухой затосковали по Сигрид; fara – начинать; lengja eftir e-m – тосковать по кому-л.) og ætla hún muni nú dauð (и решили, что она уже, наверно, умерла). Þau ráða þá af að senda Signýju að leita að Búkollu (решили они тогда отправить Сигни искать Букотлу), og fer hún af stað (вот и отправилась она). Verða nú forlög hennar eins og Sigríðar að öllu leyti (её постигла та же участь, что и Сигрид; forlög – судьба; að öllu leyti – по всем статьям; leyti – часть; аспект), og seinast drepur skessan hana í hellinum (и в конце концов убила её великанша в пещере; seinn – поздний).
Víkur nú sögunni heim í garðshorn. Karl og kerlingu fer að lengja eftir Sigríði og ætla hún muni nú dauð. Þau ráða þá af að senda Signýju að leita að Búkollu, og fer hún af stað. Verða nú forlög hennar eins og Sigríðar að öllu leyti, og seinast drepur skessan hana í hellinum.
Nú biður Helga karl og kerlingu að lofa sér að leita að Búkollu (тогда попросила Хельга старика со старухой отпустить её искать Букотлу). En þau halda það verði til lítils (но они подумали, что это без толку: «становится к малому»; verða til lítils – быть бесполезным), þegar hinar góðu gulldætur sínar hafi ekki getað fundið hana (раз уж их золотые доченьки не смогли найти её; gulldóttir – золотая дочь; gull – золото; dóttir – дочь) og séu nú líklegast dauðar (и теперь, наверно, мертвы; líklegast – скорее всего).
Nú biður Helga karl og kerlingu að lofa sér að leita að Búkollu. En þau halda það verði til lítils, þegar hinar góðu gulldætur sínar hafi ekki getað fundið hana og séu nú líklegast dauðar.
Það verður þó (и всё же в конце концов: «то становится всё же»), að Helga fær að fara (Хельгу отпустили: «разрешили пойти»; fá að gera e-ð – получать разрешение сделать что-л.). Hún fær skrápskinnsskó á fæturna (она получила = дали ей башмаки из грубой кожи на ноги; skrápskinnskór – башмак из грубой кожи; skrápur – грубая шкура; кожа акулы; skinn – кожа; шкура; мех; skór – ботинок) og í nestið fær hún bræðing, roð, ugga og skófir (а из еды дали ей сало с рыбьим жиром, рыбью кожу, плавники и ягель; bræðing – смесь сала с рыбьим жиром; roð – рыбья кожа; uggi – плавник; рыба; skóf – лишайник).
Það verður þó, að Helga fær að fara. Hún fær skrápskinnsskó á fæturna og í nestið fær hún bræðing, roð, ugga og skófir.
Hún gengur nú lengi (вот идёт она долго), þangað til hún kemur á hól nokkurn (пока не пришла к какому-то холму). Þá mælti hún (тогда она сказала): „Hér hafa systur mínar borðað (здесь сестрицы мои ели), hér skal ég borða líka (здесь и я поем).“
Hún gengur nú lengi, þangað til hún kemur á hól nokkurn. Þá mælti hún: „Hér hafa systur mínar borðað, hér skal ég borða líka.“
Fer hún nú að naga úr nesti sínu (начала она тогда кушать свою еду; naga – глодать; грызть). Síðan mælti hún (потом сказала она): „Baulaðu, kýrin Búkolla (помычи, корова Букотла), ef ég á að finna þig (найду ли я тебя).“
En ekki baular kýrin (но не мычит корова).
Fer hún nú að naga úr nesti sínu. Síðan mælti hún: „Baulaðu, kýrin Búkolla, ef ég á að finna þig.“
En ekki baular kýrin.
Nú gengur hún á annan hól (пошла она тогда к другому холму) og fór eins að og á fyrra hólnum (и то же, что и у первого пригорка, сделала).
Hún gengur á þriðja hólinn (идёт она к третьему холму). Þá mælti hún (тогда говорит она): „Hér hafa systur mínar borðað (здесь сестрицы мои ели), hér skal ég borða líka (здесь и я поем).“
Þegar hún hefur borðað (когда она поела), mælti hún (сказала она): „Baulaðu, kýrin Búkolla (помычи, корова Букотла), ef ég á að finna þig (найду ли я тебя).“
Nú gengur hún á annan hól og fór eins að og á fyrra hólnum.
Hún gengur á þriðja hólinn. Þá mælti hún: „Hér hafa systur mínar borðað, hér skal ég borða líka.“
Þegar hún hefur borðað, mælti hún: „Baulaðu, kýrin Búkolla, ef ég á að finna þig.“
Þá heyrir hún (тогда слышит она), að Búkolla baular uppi í fjalli (как Букотла мычит высоко в горах). Hún gengur upp í fjallið á hljóðið (пошла она вверх на гору на звук; hljóð – звук; крик; тишина). Loksins kemur hún að hellisdyrum (наконец подошла она ко входу в пещеру). Hún gengur í hellinn (входит в пещеру). Þar stendur kjötpottur yfir eldi (там стоит горшок с мясом на огне), og kökur eru á glóðum (и хлеб на углях). Hún hagræðir kökunum (она проверила хлеб; hagræða – устраивать; приводить в порядок), snerpir á undir pottinum (развела огонь посильнее под горшком; snerpa – заставлять огонь разгораться сильнее; ускорять), en tekur ekkert (но не взяла ничего) og sest síðan hjá Búkollu (и присела рядом с Букотлой), sem þar stendur við töðustall (которая стояла там у сеновала).
Þá heyrir hún, að Búkolla baular uppi í fjalli. Hún gengur upp í fjallið á hljóðið. Loksins kemur hún að hellisdyrum. Hún gengur í hellinn. Þar stendur kjötpottur yfir eldi, og kökur eru á glóðum. Hún hagræðir kökunum, snerpir á undir pottinum, en tekur ekkert og sest síðan hjá Búkollu, sem þar stendur við töðustall.
Litlu síðar heyrir hún hark úti (вскоре слышит она шум снаружи), og hellirinn fer að skjálfa (и пещера начинает дрожать). Síðan kemur tröllskessa í hellinn (потом входит великанша в пещеру), mikil vexti og ærið fasmikil (громадная и очень шумливая; mikill vexti – крупный о телосложении; vöxtur – рост; fasmikill – шумный; fas – поведение; нрав; поспешность). Hún mælti til Helgu (говорит она Хельге): „Þú ert þá komin hér (значит, пришла ты сюда), Helga karlsdóttir (Хельга, мужикова дочь); þú skalt nú lifa (будешь ты жить = останешься в живых), því þú hefur engu stolið frá mér (ведь ничего ты у меня не украла).“
Litlu síðar heyrir hún hark úti, og hellirinn fer að skjálfa. Síðan kemur tröllskessa í hellinn, mikil vexti og ærið fasmikil. Hún mælti til Helgu: „Þú ert þá komin hér, Helga karlsdóttir; þú skalt nú lifa, því þú hefur engu stolið frá mér.“
Líður nú nóttin (проходит ночь), og gefur skessan Helgu mat (и даёт великанша еду Хельге = кормит Хельгу).
Nú ætlar skessa út á skóg til veiða um daginn (потом собралась великанша в лес на дневную охоту; veiða – охотиться); þá mælti hún til Helgu (вот и говорит она Хельге): „Þú skalt nú vinna nokkuð í dag (тебе придётся поработать довольно /много/ сегодня; vinna – работать; nokkuð – довольно): þú skalt sækja brjóstnál (ты должна сходить за булавкой; sækja – приносить; brjóstnál – брошь; brjóst – грудь; nál – игла), sem ég átti (которая у меня была), þegar ég var heimasæta hjá Daladrottningu systur minni (когда я жила девицей у Королевы Долин, сестры моей; heimasæta – незамужняя дочь, живущая с родителями; sæta – сладость; dalur – долина).“
Líður nú nóttin, og gefur skessan Helgu mat.
Nú ætlar skessa út á skóg til veiða um daginn; þá mælti hún til Helgu: „Þú skalt nú vinna nokkuð í dag: þú skalt sækja brjóstnál, sem ég átti, þegar ég var heimasæta hjá Daladrottningu systur minni.“
Helga spurði, hvar hún væri (Хельга спросила, где она /есть/).
„Það máttu segja þér sjálf (это тебе придётся самой узнать: «сказать»),“ mælti skessan (сказала великанша), „og ef þú verður ekki komin með hana í kvöld (и если не придёшь с ней сегодня вечером), þá drep ég þig (убью я тебя).“
Fer nú skessan (и вот: «теперь» ушла великанша), en Helga er ráðalaus (а Хельга не знает, как ей быть; ráðalaus – растерянный; нерешительный) og sest nú fram í hellisdyr og grætur (села перед входом в пещеру и заплакала).
Helga spurði, hvar hún væri.
„Það máttu segja þér sjálf,“ mælti skessan, „og ef þú verður ekki komin með hana í kvöld, þá drep ég þig.“
Fer nú skessan, en Helga er ráðalaus og sest nú fram í hellisdyr og grætur.
Þá kemur til hennar maður (тогда приходит к ней человек), æði-ófrýnilegur á að líta (очень безобразный на вид; æði – довольно; ófrýnlegur – уродливый; frýnlegur – дружелюбный). Hann var í skorpnum skinnstakki (он был в поношенной меховой телогрейке; skorpinn – ссохшийся; сморщенный; skorpna – сжиматься; skinnstakkur – кожаная куртка; skinn – кожа, мех), sem náði á ristar að framan (которая касалась подолом земли спереди; rist – подъём ноги), en á herðablöð að aftan (а сзади ему только плечи прикрывала; herðablað – лопатка; herðar – плечи). Horinn náði úr nefinu og niður á tær (сопли свисали у него из носа до пальцев ног: «и вниз до пальцев ног»; hor – сопли; nef – нос; tá – палец ноги). Hann spyr (спрашивает он), af hverju hún gráti (отчего она рыдает). Hún kvað það vera til lítils að segja honum það (она посчитала, что нет смысла ему это рассказывать), hann mundi lítið geta úr því bætt (не сможет он, наверно, ей помочь: «мало что сможет сделать для исправления ситуации»; bæta úr e-u – исправлять; вносить улучшения).
Þá kemur til hennar maður, æði-ófrýnilegur á að líta. Hann var í skorpnum skinnstakki, sem náði á ristar að framan, en á herðablöð að aftan. Horinn náði úr nefinu og niður á tær. Hann spyr, af hverju hún gráti. Hún kvað það vera til lítils að segja honum það, hann mundi lítið geta úr því bætt.
„Ég veit (я знаю), hvað að þér gengur (что у тебя за беда: «что с тобой приключилось»),“ segir hann (говорит он), „og ef þú vilt kyssa mig í kvöld (и если ты меня захочешь поцеловать вечером; kyssa – целовать), þá skal ég hjálpa þér að ná nálinni (то помогу я тебе найти булавку; ná – достигать; получать, добиваться).“
